هوش هیجانی یا EQ (مخفف Emotional intelligence) درک احساسات خود و دیگران برای تصمیم‌گیری مناسب در زندگی، شناخت و کنترل عواطف و هیجان‌های خود و دیگران است. آگاهی از وضعیت هوش هیجانی آنچنان اهمیت دارد که توسعه آن می‌تواند تفاوت شکست و یا موفقیت در زندگی شخصی و شغلی شما را مشخص کند.تست هوش هیجانی بار آن که از آن با عنوان هایی مانند تست EQ، تست هوش عاطفی و تست هوش احساسی نیز یاد می‌شود، به بررسی پانزده عامل هوش هیجانی یعنی استقلال، خودابرازی، عزت‌نفس، خودشکوفایی، خودآگاهی هیجانی، روابط بین فردی، مسئولیت پذیری اجتماعی، همدلی، قدرت حل مسئله، انعطاف‌پذیری، واقع‌گرایی، تحمل فشار روانی، کنترل تکانش، شادمانی و خوش‌بینی می‌پردازد. یافته‌های جدید نشان می‌دهد کارکنانی که دارای وجدان کاری و احساس وظیفه‌شناسی بالایی هستند، اما فاقدِ هوش هیجانی و اجتماعی‌اند، در مقایسه با کارکنان مشابهی که از هوش هیجانی بالایی برخوردارند، عملکرد ضعیف‌تری دارند.
ریون بار آن (Reuven Bar-On)، روان‌شناس اروپایی و یکی از پیشگامان، نظریه‌پردازان و محققان هوش هیجانی است. او اولین فردی است که مفهوم هوش هیجانی (Emotional Quotient یا EQ) را برای سنجش شایستگی‌های هیجانی - اجتماعی معرفی کرد. اگرچه این واژه قبلا برای توصیف ایده‌هایی استفاده شده بود که با هوش هیجانی ارتباطی نداشتند، بار آن در رساله دکتری خود در سال ۱۹۸۵ روشی کمّی برای سنجش هوش هیجانی (تست EQ)، مانند سنجش نمره ضریب هوشی (IQ)، ابداع کرد که تست هوش هیجانی بار آن نام گرفت.
بار آن در رساله دکتری خود، مدلی مفهومی و روان‌سنجی از هوش هیجانی را برای سنجش شایستگی‌های هیجانی - اجتماعی معرفی کرد و از سال ۱۹۸۲ قابلیت این مدل را برای پیش‌بینی جنبه‌های مختلف رفتار و عملکرد انسان بررسی کرد. تست بار آن یکی از ۳ مدل اصلی هوش هیجانی در دایره‌المعارف روان‌شناسی کاربردی است، اگرچه تغییراتی در طول این سال‌ها در این مدل‌ها ایجاد شده است.
بار آن مفهوم هوش هیجانی و اجتماعی را با مدل خود برای توسعه ارزیابی روان‌شناختی به وجود آورد. تمرکز تحقیقات دکتری او، بهزیستی روان‌شناختی بود و می‌خواست رفتار و عملکرد طیف گسترده‌ای از افراد را ارزیابی کند. وی در حالی که روان‌شناس بالینی بود، تحت‌تأثیر حوزه نوظهور روان‌شناسی مثبت قرار گرفت و حوزه خود را از آسیب‌شناسی روانی به ارزیابی و رشد هوش هیجانی تغییر داد که به اعتقاد او، بخش جدایی‌ناپذیری از روان‌شناسی مثبت است.
مدل مفهومی تست هوش هیجانی بار آن مجموعه‌ای از شایستگی‌های هیجانی و اجتماعی مرتبط به‌هم را شرح می‌دهد که مشخص می‌کنند که افراد در درک و ابراز وجود، درک دیگران و تعامل با آنها، در کنار مدیریت خواسته‌ها و چالش‌های روزمره چقدر توانایی دارند.
این شایستگی‌ها، به ۵ مؤلفه تقسیم می‌شوند:
این ۵ مؤلفه در مجموع از ۱۵ عامل تشکیل شده‌اند:
|
خرده‌مقیاس |
توضیحات |
|
خودآگاهی هیجانی |
توانایی آگاه‌بودن و فهم احساس خود |
|
عزت نفس |
توانایی آگاه بودن از ادراک خود، پذیرش خود و احترام به خود |
|
خودشکوفایی |
توانایی درک ظرفیت‌های بالقوه و انجام چیزی که می توان انجام داد، تلاش برای انجام‌دادن و لذت‌بردن |
|
خودابرازی |
توانایی ابراز احساسات، باورها و افکار صریح و دفاع از مهارت های سازنده و بر حق خود |
|
استقلال |
توانایی هدایت افکار و اعمال خود و آزاد بودن از تمایلات اجتماعی |
ضریب هوش هیجانی بین فردی (Inter Personal EQ)
|
خرده‌مقیاس |
توضیحات |
|
همدلی |
توانایی آگاه‌بودن و درک احساسات دیگران و ارزش‌دادن به آن |
|
مسئولیت‌پذیری اجتماعی |
توانایی بروز خود به عنوان یک عضو دارای حس همکاری، موثر و سازنده در گروه |
|
روابط بین‌فردی |
توانایی ایجاد و حفظ روابط رضایت‌بخش متقابل که به وسیله نزدیکی عاطفی، صمیمیت، محبت‌کردن و محبت‌گرفتن توصیه می شود. |
ضریب هوش هیجانی مدیریت استرس (Stress Management EQ)
|
خرده‌مقیاس |
توضیحات |
|
تحمل فشار روانی |
توانایی مقاومت‌کردن در برابر رویدادها، موقعیت‌های فشار‌آور و هیجانات قوی، و نیز رویارویی فعال و مثبت با فشار |
|
کنترل تکانش |
توانایی مقاومت در برابر یک تکانش، سایق یا فعالیت‌های آزمایشی و یا کاهش آنها، همچنین توانایی کنترل هیجانات خود |
ضریب هوش هیجانی خلق عمومی (General Mood EQ)
|
خرده‌مقیاس |
توضیحات |
|
خوش‌بینی |
توانایی زیرکانه نگاه‌کردن به زندگی و تقویت نگرش‌های مثبت، حتی در صورت بروز احساسات منفی و اتفاقات ناخوشایند |
|
شادمانی |
توانایی احساس خوشبختی کردن در زندگی، لذت بردن از خود و دیگران، داشتن احساسات مثبت، صریح، مفرح و شوخ |
ضریب هوش هیجانی توان سازگاری (Adaptability EQ)
|
خرده‌مقیاس |
توصیحات |
|
واقع‌گرایی |
توانایی سنجش و هماهنگی، بین چیزی که به طور هیجانی تجربه شده و چیزی که بطور واقعی وجود دارد |
|
انعطاف‌پذیری |
توانایی سازگار بودن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیت‌ها |
|
حل مسئله |
توانایی تشخیص و تعریف مشکلات، به همان خوبی خلق کردن و تحقق‌بخشیدن راه‌حل‌های مؤثر و بالقوه |
سنجش هوش هیجانی و اجتماعی بار آن
بار آن در سال ۱۹۸۲ تدوین هوش هیجانی EQ-i را آغاز کرد که برای بررسی و ارزیابی شایستگی‌های هیجانی و اجتماعی طراحی شده است. در این فرایند، از «خودگزارشی» استفاده می‌شود. چگونگی هنجارسازی و اعتبارسنجی در مطالب دیگر با جزئیات بیشتر شرح داده شده است. نسخه این ابزار روان‌سنجی که در سال ۱۹۹۷ منتشر شده است، ۱۳۳ آیتم را در بر می‌گیرد که در ۱۵ مقیاس مطرح شده‌اند و این موارد زیرمجموعه ۵ مؤلفه‌ای هستند که در بالا شرح داده شد.
EQ-i اولین مقیاس سنجش هوش هیجانی بود که به‌عنوان آزمون روان‌شناختی منتشر شد و اولین معیار معتبر و مطمئن درباره مفهوم هوش هیجانی بود. تست EQ-i به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شده است و به‌طور گسترده‌ای در سراسر جهان استفاده می‌شود.
علاوه بر مقیاس خودگزارشی که در اینجا شرح داده شد، نسخه چندارزیابی، به نام تست هوش هیجانی بار آن ۳۶۰درجه‌ای (the Bar - On EQ - 360)، در سال ۲۰۰۳ توسعه پیدا کرد. نسخه جوانان برای کودکان و نوجوانان به نام « تست هوش هیجانی بار آن» (YV the Bar - On EQ - i:YV) قبل از آن در سال ۲۰۰۰ توسعه پیدا کرده بود.
تست هوش هیجانی بار آن YV اولین ابزار روان‌سنجی است که به‌طور خاص، برای ارزیابی رفتار هوشمندانه هیجانی در کودکان و نوجوانان طراحی شده است و برای استفاده در مدارس سراسر انگلستان به وزارت آموزش انگلیس پیشنهاد شد. نسخه اصلی بار آن EQ-i در سال ۱۹۹۷ توسط چند دستگاه سلامت، بازبینی شد و در نتیجه آن، EQ - i 2.0 در سال ۲۰۱۲ منتشر شد. این بازبینی، مانند سایر ابزارهای ارزیابی، به‌خاطر جلوگیری از منسوخ‌شدن این ابزار بود. EQ-i 2.0 یک تست روان‌سنجی اصلاح‌شده بر اساس مدل اصلی بار آن است.
تعداد اندکی از محققان اعتبار ساختاری مدل بار آن را زیر سؤال برده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که مدل تست هوش هیجانی بار آن تأثیر معناداری بر موارد زیر دارد:
تحقیقات معتبر، دایره‌المعارف روان‌شناسی کاربردی و کتاب‌های مرجع، «مدل بار آن» را برای سنجش هوش هیجانی و اجتماعی معتبر می‌دانند.
karboom
تمامی حقوق این سایت متعلق به درمانگاه تخصصی پوست و مو اکسیر می باشد . Copyright © 2018
