استرس یک نوع احساس غرق شدن یا ناتوانی در کنار آمدن با مشکلات و فشار های روانی یا عاطفی است. نداشتن کنترل بر نتیجه حاصله از یک موقعیت، داشتن مسئولیت هایی که به نظر شخص بیش از ظرفیت خودش باشد از جمله عوامل عمده ی بروز استرس می باشد. در ادامه خواهید خواند که :
تمامی انسان ها در طول عمر خود با رویدادهای استرس زا مواجه شده اند. رویدادهایی که میتوانند زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهند و آثار مخربی در جسم و روانمان به جا بگذارند. استرس هم پاسخی به همین محرک های استرس زا میباشد.
نکته: نوعی استرس تحت عنوان استرس مثبت وجود دارد که اتفاقا مفید هم هست. به طور مثال ترس از توبیخ باعث خواهد شد که کارمند؛ بهتر به امور رسیدگی کند.
توجه داشته باشید؛ زمانی یک واکنش روانشناختی تبدیل به اختلال خواهد شد که در عملکرد فردی یا اجتماعی یا هر دو تاثیر گذار باشد.پس استرس نیز زمانی مخرب هست که از اعتدال خارج شود و زندگی فرد را مختل کند.
متاسفانه هنوز هم در بیشتر موارد به اختلال های روانی به اندازه ی بیماریهای جسمانی اهمیت داده نمیشود. به علاوه علائم بیماریهای روانی گاهی اوقات به اندازه ی بیماریهای جسمانی واضح و روشن نیستند. تمامی این امور دست به دست هم داده و باعث میشود تا افراد اغلب زمانی به متخصص مراجعه کنند که اختلال تا حد زیادی پیشرفت کرده باشد. همین امر باعث میشود تا زندگی فرد به شکل گسترده ای دچار اختلال شود. معمولا این افراد زمانی به متخصص مراجعه میکنند که دوستان و خانواده خود را رنجانده اند و به اصرار آنها نسبت به درمان اقدام کرده اند. متاسفانه بسیاری از علائم تا زمان درمان ناشناخته میمانند و علاوه بر مشکلات روانی میتوانند انواع و اقسام بیماریهای جسمانی را به دنبال داشته باشند.
تمامی ما بارها شنیده ایم که روح و جسم از یکدیگر تاثیر میپذیرند. این مسئله تا حد بسیار زیادی چه از لحاظ روانشناختی و چه از لحاظ بیولوژیکی ثابت شده است.بنابراین برای روان تان درست به اندازه جسم تان ارزش قائل شوید و در صورت مشاهده هر گونه علائمی به متخصص مراجعه نمایید.
اطلاع رسانی یک اصل بسیار مهم است که متاسفانه در بیشتر موارد نادیده گرفته میشود.
اگر به نظرتان دچار استرس شده اید و از شرایط خود ناراضی هستید؛ همچنین اگر به این درک رسیده اید که پذیرفتن این مسئله هیچ اشکالی ندارد و به دنبال رفع این مشکل هستید؛ باید خوشحال باشید. چرا که شما از درک بالایی برخوردار هستید و میخواهید هر چه زودتر بر شرایط خود غالب شوید.
در ادامه بهتر است تفاوت استرس و اضطراب را به دلیل شباهت قابل توجه ای که دارند بررسی کنیم.
در بسیاری از موارد استرس و اضطراب با یکدیگر مطرح میشوند؛ اما در واقع متفاوت میباشند.
شباهت استرس و اضطراب در این است که هر دو فرد را گوش بزنگ میکنند و باعث میشوند تا فرد در مقابل رویداد آسیب زا اقداماتی را انجام دهد.
تفاوت آنها در این است که ترس معمولاً واکنشی به یک خطر فوری و بیرونی میباشد. اما اضطراب در پاسخ به موقعیت و تهدیدی مبهم و نامعلوم ایجاد میشود. گاهی اوقات این تعارضات واضح نیستند و حتی میتوانند در ناخودآگاه ما قرار بگیرند. در واقع این تعارضات سرکوب شده در ناخودآگاه میتواند خود را به اشکال مختلف نشان دهد و به اضطراب تبدیل شوند. به عبارت دیگر اضطراب مزمن و ترس ناگهانی میباشد.
در علم روانشناسی با توجه به علائم، تشخیص گذاری انجام میشود. بسیاری از علائم در برخی اختلال ها مشابه هم هستند وگاهی اوقات تنها برخی علائم جزئی میتوانند باعث تفاوت در تشخیص شوند. بنابراین اینکه دچار استرس شده‌اید، به تنهایی کافی نیست. چرا که استرس انواعی دارد و تشخیص گذاری تنها توسط متخصص انجام خواهد شد.
یک نوع استرس، استرس عادی میباشد. استرسی که تمامی افراد هنگام برخورد با رویداد ناخوشایند، آن را تجربه میکنند. اما گاهی اوقات استرس به حدی می باشد که زندگی فرد را به شدت دچار اختلال کرده و عملکرد او را تا حد بسیار زیادی مختل میکند.
در استرس عادی فرد استرسی را تجربه خواهد کرد که بعد از، از بین رفتن عامل استرس خود استرس نیز از بین میرود.
اما در بعضی موارد اوضاع متفاوت است و فرد پس از گذراندن رویداد آسیب زا، دچار استرس بیش از حد می شود. در واقع نه تنها استرس او کم نمیشود بلکه تشدید خواهد شد و افزایش پیدا خواهد کرد.
در این قسمت مثالی را از کتاب گنجی آورده ایم برای افرادی که تروما را با استرسهای عادی اشتباه میگیرند.
اگر ما استرس را به عنوان چین و چروکی ساده در فرش زندگی در نظر بگیریم که میتوانیم پای خود را بر روی آن بگذاریم و آن را صاف کنیم بدون آنکه بخواهیم مسیر کلی را عوض کنیم و یا از روی فرش بیفتیم. در تروما انگار که کل فرش از زیر پا کشیده میشود و شاکله زندگی از دستتان در رفته است؛ آنقدر که استرس شدید بوده است.
در استرس حاد معمولاً ما یک اتفاق تروماتیک داریم. به عبارتی در این استرس فرد مبتلا با یک اتفاق تروماتیک و وحشتناک مانند تجاوز یا مرگ روبرو میشود. البته این به این معنا نیست که این اتفاق های وحشتناک حتماً باید برای خود فرد اتفاق بیفتد.
فرد حتی در صورت مشاهده این اتفاق نیز می تواند دچار استرس حاد شود. یا حتی در مواقعی که این اتفاق برای یکی از نزدیکترین کسانش اتفاق میافتد، میتواند فرد را مستعد ابتلا به استرس حاد کند. گاهی اوقات نیز شغل افراد به گونه ای است که همواره با رویداد های وحشتناک روبرو میشوند؛ مانند آتشفشان ها.
این نوع استرس می تواند فرد را از جنبه های زیادی تحت تاثیر قرار دهد. خطرات ناراحت کننده همواره وجود دارند. حتی کوچکترین نمادی از آن رویداد آسیب زا میتواند فرد را به شدت آشفته کند. فرد همواره در تلاش است تا از افکار و احساسات مربوط به رویداد استرس زا فرار کند. همچنین مشکلاتی در خواب و یا تمرکز وجود دارد. حتی ممکن است بعد از مواجهه با این رویداد فرد از هیجانات مثبت مانند احساس خوشحالی و یا احساسات عاشقانه دوری کند.
اجتناب نیز میتواند به صورت درونی و بیرونی رخ دهد. این استرس می تواند فرد را مستعد پرخاشگری کند. ممکن است فرد به شدت مراقب اطراف خود باشد تا مبادا دوباره آن رویداد را تجربه کند.
این اختلال به شدت عملکرد زندگی اجتماعی و شخصی فرد را مختل خواهد کرد.
گفتیم که در استرس حاد، یک استرسور وحشتناک یا به عبارتی یک اتفاق تروماتیک را داریم. تا حدی که فرد به دلیل برانگیختگی بسیار شدید سیستم سمپاتیک، واکنش‌هایی را از خود نشان میدهد. خود این واکنشها نیز حاصل ترشح بیش از حد هورمون آدرنالین و نورآدرنالین میباشد. به همین دلیل است که سیستم جنگ و گریز در فرد فعال خواهد شد و در ادامه برخی علائم جسمانی مانند افزایش تنفس، افزایش ضربان قلب و تنگ شدن رگ ها را در پی خواهد داشت. خود این امر میتواند مشکلات جسمانی دیگری را در پی داشته باشد.
از مشخصات اختلال استرس پس از سانحه این است که فرد بعد از اینکه با آن استرسور جدی روبرو شده است به این اختلال مبتلا شده. به طور مثال ممکن است فرد یک رویداد تروریستی را مشاهده کرده باشد و یا زلزله های وحشتناکی را پشت سر گذرانده که خود فرد نیز در زلزله حضور داشته است.
چنین افرادی بعد از این که با آن استرسور جدی روبرو میشوند و تروما به آن ها وارد میشوند، استرس بیش از حدی را تجربه میکنند و تمام تلاش خود را میکنند تا از یادآوری آن اتفاق و یا هر چیزی که مربوط به آن باشد اجتناب کنند. به طور مثال ممکن است فرد به اماکنی که نزدیک به محل رویداد بوده نرود.
چنین افرادی مدام رویداد استرس زا را مجدد تجربه میکنند و همین مسئله خود باعث برانگیختگی در فرد میشود. در واقع فرد در حالتی قرار می‌گیرد که انگار تمامی آن رویدادها به حالت فلش بک اتفاق میافتند و چنین حالتی توهم یا هذیان نیست.
این استرس تنها در افراد بالغ رخ نمیدهد و می تواند کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
اختلال استرس پس از سانحه می تواند واکنش های فیزیولوژیک را به همراه داشته باشد. در واقع این واکنش ها نمادی از رویدادهای آسیب زا میباشند و میتوانند در فرد علائم فیزیولوژیکی مانند تپش قلب، خشکی دهان یا سرگیجه را ایجاد کنند.
در اختلال استرس پس از سانحه، خود استرس یک عامل لازم است، اما کافی نمیباشد. در واقع واکنش فرد به رویداد اتفاق افتاده، باید بسیار شدید و همراه با وحشت باشد.
همانطور که گفته شد این نوع استرس واکنش های فیزیولوژیکی زیادی را به همراه دارد و افراد مبتلا به آن باید هرچه سریعتر نسبت به درمان اقدام کنند. درمان در این افراد میتواند به شکل روان درمانی و دارو درمانی صورت گیرد.
اشتباه است اگر فکر کنید استرس صرفاً بر جنبه روانی و روحی شما اثر گذار میباشد. در واقع استرس میتواند سلامت بخش های مختلفی از بدن از جمله مو، پوست و ناخن ها را تهدید کند. یکی از بیشترین بیماری هایی که از وجود استرس می تواند جسم را درگیر کند، ریزش مو می باشد.
همانطور که اشاره کردیم استرس میتواند باعث بروز انواع بیماری های جسمانی شود. در واقع بیماریهای مختلفی وجود دارند که سطح بالای استرس در آنها میتواند در به وجود آمدن و پیشرفت ان بیماری تاثیر گذار باشند.
رویداد های استرس زا تقریبا در زندگی تمامی افراد اتفاق میافتند. چیزی که مهم است این است که افراد در برابر اتفاق و رویداد ناگوار تا چه اندازه‌ای میتوانند آسیب پذیر باشند. افراد متفاوت میباشند و ممکن است برخی بهتر از برخی دیگر استرس خود را مدیریت کنند.
در ادامه به برخی بیماری های جسمانی ناشی از استرس اشاره میکنیم.
ذهن و پوست در بسیاری از موارد با یکدیگر ارتباط دارند. همانطور که افزایش استرس میتواند خود را از طریق علائم گوارشی نشان دهد، میتواند تغییراتی را در پوست نیز ایجاد نماید و خود را از این طریق نیز نشان بدهد.
یکی از رایج ترین بیماری های پوستی که با استرس مرتبط است آکنه میباشد. در این نوع بیماری هورمون استرس یا همان کورتیزول "cortisol" بیش از حد ترشح خواهد شد که این امر تولید چربی در پوست را به شدت افزایش میدهد و فرد را مستعد این بیماری میکند.
افرادی که از استرس در سطح بالایی برخوردار هستند، ممکن است پوست بسیار حساس و واکنش پذیر تری داشته باشند. به همین جهت استرس بر سیستم ایمنی آنها تاثیر گذار میباشد و میتواند باعث ایجاد کهیر و قرمزی در پوست شود. نوعی کهیر به نام "کهیر آدرنرژیک" وجود دارد که به دلیل استرس به وجود می آید و خود را به شکل برجستگی های قرمز نشان میدهد.
گاهی اوقات فردی دچار بیماری های پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس میباشد. استرس به خودی خود باعث به وجود آمدن این بیماری ها نمیشود اما به تشدید این بیماریها کمک میکند.
گاهی اوقات نیز ممکن است در زندگیتان افرادی که از استرس سطح بالایی باشند را مشاهده کرده باشید. چنین افرادی به شدت سطح پوست خود را خارش میدهند تا از فشار روانی خود بکاهند. این امر خود می تواند باعث قرمزی بیش از حد پوست شود.
استرس سیستم ایمنی بدن را دچار ضعف میکند و خود این ضعف در سیستم ایمنی میتواند افراد را در برابر انواع بیماریهای پوستی همچون ویتیلیگو که از دست دادن رنگ پوست می باشد آسیب پذیرتر کند. در واقع در چنین مواقعی بدن شما تصور میکند که در چنین لحظه‌ای باید با یک عفونت مبارزه کرد و در نتیجه یکسری مواد شیمیایی تولید میکند که این مواد شیمیایی به سلولهای طبیعی حمله میکند.
گاهی اوقات بروز این بیماری های پوستی خود میتواند شرایط را بدتر کند و فرد را مستعد استرس بیشتری نماید.
متاسفانه هنگامی که افراد دچار استرس میشوند، کم خوابی نیز به سراغ آنها می‌آید. خود این امر باعث میشود تا فرد بسیار خسته و در مقابل هرگونه آسیبی تحریک پذیر شود. در نتیجه بی خوابی و استرس میتواند باعث چین و چروک‌های ریزی در صورت و حتی سیاهی دور چشم شود.
همچنین استرس بیش از حد میتواند افراد را در برابر خشکی پوست بسیار تحریک پذیر کند. در واقع در افرادی که دچار پوست خشک می باشند و این خشکی پوست به همراه خارج و التهاب است، میتوان ردپای استرس را در این گونه افراد مشاهده نمود.
در این بیماری فرد یک میل اجباری برای کندن موی خود دارد. در واقع این افراد یک احساس اجبار در کندن موی خود دارند و پس از اینکه این کار را انجام دادند احساس رضایت میکنند و آرام میشوند. تمایل به کندن مو میتواند در تمامی نقاط بدن که مو رشد میکند وجود داشته باشد، اما شایعترین آنها موی سر میباشد.
این اختلال باعث رنج شدید فرد و همچنین اختلال در عملکرد فردی و اجتماعی او میشود.
یکی از نکات مهم در زمینه استرس این است که این افراد به طور خودکار شروع به کندن موهایشان میکنند و به یکباره متوجه میشوند که موهای خود را کنده اند. در مقابل افرادی نیز وجود دارند که کاملا هدفمند این کار را انجام میدهند. در چنین افرادی ممکن است علاوه بر استرس، افسردگی نیز به سراغشان بیاید.
متاسفانه بعضی از این افراد دچار مو خاری نیز میشوند. یعنی بعد از کندن موها این موها را میخورند؛ که خود این امر میتواند مشکلات جسمانی دیگر مانند انسداد روده و سوء تغذیه را به دنبال داشته باشد.
استرس نقش بسیار جدی در این اختلال دارد و طبق بررسی ها افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در موقعیت های پر استرس قرار داشته اند. مثلاً شرایطی که در آن فرد شکست عشقی خورده باشد یا مشکلات جدی در روابط خود با خانواده اش را تجربه کرده باشد.
گاهی اوقات به این بیماری کچلی موضعی نیز گفته میشود.
آلوپسی آره آتا بیماری خود ایمنی میباشد که امکان دارد توسط استرس به وجود بیاید. در این بیماری سیستم ایمنی بدن فولیکولهای مو را مورد حمله قرار میدهد.
در این بیماری معمولاً قسمتی از سر دچار ریزش مو میشود. البته این بیماری میتواند نه تنها در سر بلکه در سایر نقاط بدن که دارای مو می باشند نیز خود را نشان دهد.
شیوع این بیماری معمولاً در مرد و زن یکسان است و میتواند در هر سنی اتفاق بیفتد. همچنین بیماری مسری نمیباشد و ممکن است پس از مدتی با از بین رفتن استرس خود به خود درمان شود. البته گاهی اوقات با مراجعه به پزشک و تجویز یکسری داروها نیز می توان از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.
در شرایطی که ریزش مو به دلیل استرس به وجود آمده باشد، ممکن است موها با گذشت زمان شروع به رشد کنند. البته سرعت رشد دوباره مو ها برای افراد مختلف یکسان و متفاوت است.
اگر ریزش مو ناشی از استرس باشد، خوشبختانه فولیکولهای مو به طور دائم آسیب نمیبینند. اگر استرس به درستی مدیریت شود و سلامت روحی فرد بازگردد؛ امکان دارد که موهای فرد دوباره به همان رشد سابق خود ادامه بدهد.
توجه داشته باشید که برای درمان چنین بیماری هایی تنها مراجعه به یک متخصص پوست کافی نمیباشد. یک متخصص پوست تنها میتواند به شما در از بین بردن بیماری های پوستی به وجود آمده کمک کند و نمیتواند عوامل زمینه ساز استرس، که باعث بروز چنین بیماری هایی شده را از بین ببرد.
در واقع شما باید به یک متخصص در این زمینه، جهت پیدا کردن منشاء استرس خود مراجعه کنید. درمانگر منشا استرس را در شما جستجو میکند و سعی میکند راهکارهایی را برای مدیریت استرس و درمان آن پیشنهاد کند.
توجه داشته باشید که استرس بخشی از زندگی هر فرد می باشد و شما باید نحوه واکنش خود به آنرا کنترل نمایید. همانطور که گفتیم استرس مزمن و حاد بر سلامت جسمانی و روانی افراد تاثیر میگذارد.
اولین و مهمترین کار این است که شرایط خود را بپذیرید و سپس جهت مدیریت استرس خود اقدام نمایید.
مدیتیشن در مدیریت و کاهش استرس کوتاه مدت بسیار موثر می باشد. در واقع انواع مختلفی از مدیتیشن وجود دارد که می تواند کمک زیادی به شما در مدیریت استرس تان بکند.
رژیم غذایی نامناسب می تواند با افراد کاری کند که واکنش پذیری آنها نسبت به عامل استرس زا بیش از حد باشد. گاهی اوقات افراد با خوردن غذاهای پرچرب و یا دارای قند بیش از حد به دنبال کاهش استرس خود میباشند. البته این کار اشتباه است چرا که کاهش استرس تنها به صورت موقت انجام خواهد شد. غذاهای نامناسب و سرخ کرده و باعث میشود تا قند خون شما بیفتد و شما مستعد استرس بیشتری شوید. توصیه میشود یک رژیم غذایی مناسب که شامل میوه جات و سبزیجات میباشد را در برنامه غذایی خود جای دهید.
یکی از ویژگی های افراد دارای استرس مزمن، خلق منفی میباشد. در واقع چنین افرادی ممکن است به شدت خود را مورد انتقاد قرار دهند و استرس بیشتری به خود وارد کنند. برای مقابله با چنین امری باید یک نوع خود گویی مثبت ایجاد شود تا فرد بتواند آزادانه و با خیال راحت از مشکلاتش صحبت کند و به حل آنها بپردازد.
همانطور که میدانید ورزش از بسیاری جهات برای مردم مفید است و جزء الزامات زندگی میباشد. ورزش در مدیریت استرس نیز می تواند بسیار کمک کننده باشد و به افزایش آرامش در شما کمک کند. در واقع ورزش علاوه بر این که باعث سلامتی جسم شما خواهد شد، به ذهن و روح شما نیز کمک فراوانی خواهد کرد. حتی یک پیاده روی منظم روزانه نیز میتواند کمک کننده باشد.
گاهی اوقات برخی عوامل وجود دارند که استرس را تشدید میکنند. جهت حفظ آرامش خود باید تمامی این عوامل را از زندگی خود حذف نمایید تا به آرامش برسید. این عوامل می توانند شامل اخبار ناگوار، نوشیدن الکل یا استعمال مواد مخدر باشند.
در پایان باید گفت که تمامی موارد مطرح شده صرفاً یک پیشنهاد میباشد که شما می توانید جهت مدیریت استرس خود آنها را به کار ببرید. استرس مزمن فرد را به شدت آسیب پذیر میکند. همانطور که گفته شد این نوع استرس میتواند بیماری های پوستی و بیماری های مربوط به ریزش مو را به وجود بیاورد. بنابراین بسیار مهم است که در جهت کمک به خود گامی بردارید و از یک متخصص کمک بگیرید. اینکه شما شرایط خود را قبول کرده اید و به دنبال کمک باشید، خود باعث میشود تا از مشکلات احتمالی آینده پیشگیری نمایید و زندگی بهتری را برای خود رقم بزنید.
البته توجه داشته باشید که استرس عادی بخشی از زندگی است و باید واکنش خود به عوامل استرس زا را مدیریت کنید تا از عوارض آن در امان باشید.
استرس می تواند علاوه بر بیماری های پوستی و ریزش مو، علت یکسری از واکنش های فیزیولوژیکی دیگر نیز باشد. مانند افزایش ضربان قلب، تغییر اشتها و در نهایت تغییر وزن، مشکلات گوارشی، سردرد و دردهای مزمن.
بنابراین صحبت با درمانگر را به هیچ وجه فراموش نکنید؛ زیرا متخصص میتواند به شما در پیدا کردن منشا استرس تان کمک کند و بهترین راهکار ها را در زمینه مدیریت استرس ارائه بدهد. همچنین کمک گرفتن از درمانگر میتواند به شما کمک کند تا متوجه شوید، آیا بیماری های جسمانی و یا علائم جسمانی که دچار آنها شده اید؛ ناشی از استرس میباشد یا خیر؟
در نهایت اینکه هیچ اشکالی ندارد شما از مشکلات تان صحبت کنید و درصدد رفع آنها باشید. در واقع اینکه نگذارید استرس مزمن تمامی جنبه های زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و شما را با مشکلات دیگری در آینده روبه‌رو سازد، نشان از آینده نگری و بینش شما دارد.
نویسنده: مژگان قاسمی
تمامی حقوق این سایت متعلق به درمانگاه تخصصی پوست و مو اکسیر می باشد . Copyright © 2018
