با طب سنتی و رژیم طبیعی، غول فشارخون بالا را شکست دهیم

با طب سنتی و رژیم طبیعی، غول فشارخون بالا را شکست دهیم

در دنیای امروز، غول‌های ضد سلامتی بسیارند، مثل غول عدم‌تحرک، غول پرخوری و…؛ اما یک غول بی‌سروصدا از هر چیزی خطرناک‌تر است! غول ساکتِ شایعِ پرفشاری خون که هرچقدر روش‌های نوین پزشکی مدرن برای پیشگیری، تشخیص و درمان فشارخون بالا، تلاش و مبارزه کردند؛ ولی همچنان این غول فشارخون-از نوع بالایش- از سروکول مردم ایران و حتی مردم دنیا پایین نمی‌آید و از رو هم نمی‌رود؛ طب سنتی ایرانی سال‌هاست با غول داستان ما، دست‌وپنجه نرم کرده و می‌تواند تجارب و راهکارهای اثربخشی را در مسیر این مبارزه، به مردم ایران‌زمین و دنیا ارائه نماید.

همان‌طور که گفتیم این غول، با همه هیبتش، خیلی آرام و بدون علامتِ مزمن خراب‌کاری‌هایش را می‌کند؛ ازاین‌رو به آن «قاتل خاموش» نیز می‌گویند. حال تصور کنید این قاتل خاموش به شما حمله کند، باید انتظار خطراتی از سکتۀ مغزی تا بیماری‌های قلبی و کلیوی را داشته باشید (البته دور از جان‌عزیز شما)؛ بنابراین کنترل منظم فشارخون بسیار بااهمیت است.

این غول خیلی شایع هم تشریف دارد! به‌طوری‌که طبق برآوردها تا سال 2025، این غول یقۀ 1/5 میلیارد نفر را در جهان گرفته است. فشارخون بالا یک وضعیت تهدیدکنندۀ زندگی است که از هر 4 فرد بالای 18 سال یک نفر به آن مبتلا می‌شود.

محدوده‌های حملۀ غول پرفشاری خون

به‌طور خلاصه، فشارخون طبیعی، کمتر از 80/120 است؛ 120 (عدد اول) همان فشار سیستولیک یا فشارخون در رگ‌ها به هنگام تپش قلب و 80 (عدد دوم) نیز فشار دیاستولیک یا فشارخون رگ‌ها مابین تپش‌های قلب است. فشارخون بالا 90/140 و یا بیشتر است. پزشکان تنها زمانی شروع به درمان می‌کنند که میزان فشارخون افراد بالاتر از 140 باشد. عدد فشارخون 140 درواقع مرز بین فشارخون پایین و فشارخون بالا در افراد است؛ در این مقاله تمرکز ما کاهش فشارخون به زیر 120 است.

 

فشارخون پایین

فشار سیستولیک کمتر از 90 میلی‌متر جیوه (یا 25 میلی‌متر جیوه پایین‌تر از فشار معمول).

فشارخون پیش از رسیدن به حد بالا

فشارخون سیستولیک 120 تا 139 میلی‌متر یا فشارخون دیاستولیک 80 تا 89 میلی‌متر جیوه.

مرحله 1 افزایش فشارخون

فشارخون سیستولیک 140 تا 159 میلی‌متر جیوه (به‌طور دائمی) یا فشارخون دیاستولیک 90 تا 99 میلی‌متر جیوه (به‌طور دائمی).

مرحله 2 افزایش فشارخون

فشارخون سیستولیک 160 تا 179 میلی‌متر جیوه (به‌طور دائمی) یا فشارخون سیستولیک 100 تا 109 میلی‌متر جیوه یا بیشتر (به‌طور دائمی).

مرحله 3 افزایش فشارخون

فشارخون سیستولیک 180 میلی‌متر جیوه یا بیشتر (به‌طور دائمی) یا فشارخون سیستولیک 110 میلی‌متر جیوه یا بیشتر (به‌طور دائمی).

1 + 4 توصیه برای ضربه‌فنی غول پرفشاری خون

 • توصیه اول:  هر طور که می‌توانید متوجه شوید، این غول سرشار از سکوت به شما حمله کرده یا نه!؟ درنتیجه باید همین حالا به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی، پزشک، کلینیک، بیمارستان و… مراجعه کنید تا میزان فشارخون شما اندازه‌گیری و بررسی شود. در صورت تمایل، بعد از اندازه‌گیری، عدد آن را در دفترچه‌ای ثبت کنید.

بهترین وضعیت برای اندازه‌گیری فشارخون، وضعیت نشسته در حالت کامل است. ساعد باید بر روی میز یا دسته صندلی قرار بگیرد. وجود استرس و نیز پر بودن مثانه می‌توانند فشارخون را بالاتر ازآنچه هست نشان دهند. فشارخون دو دست به‌جز موارد استثنایی تقریباً مساوی هستند. البته اندازه‌گیری فشارخون از هر دو بازو قابل‌اطمینان‌تر است.

 • توصیه دوم:  مصرف داروهای ضد فشارخون در صورت ابتلا و تحت نظر پزشک متخصص،

متداول‌ترین این داروها،  ABCDها هستند شامل: محدودکننده‌های ACE، بتابلاکرها، مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی و دیورتیک‌ها و همچنین مسدودکننده‌های گیرندﺓ آنژیوتانسین 2، آلفابلاکرها، آگونیست گیرندﺓ آلفا-2، آگونیست‌های مرکزی، مهارکننده‌های محیطی آدنرژیک (سمپاتیک) و وازودیلاتورها.

 • توصیه سوم:  تغییر شیوۀ زندگی (Lifestyle) برای پیشگیری و درمان،

 • توصیه چهارم:  بهبود رژیم غذایی برای پیشگیری و درمان.

داروهای شیمیایی متنوعی جهت شکاندن شاخ غول فشارخون وجود دارد؛ اما این غول به این راحتی‌ها شکست نمی‌خورد و میزان شیوع این بیماری و مشکلاتی که برای افراد مبتلا ایجاد می‌شود نشان‌دهندۀ ناکافی بودن درمان‌ها و پیشگیری‌ها در سطح جامعه بوده است. طب رایج و مدرن برای تغییر شیوۀ زندگی و بهبود رژیم غذایی راهکارهایی دارد؛ اما طبق نظر اکثر پزشکان و بیماران آنچه ما را به راه‌حلی ایدئال می‌رساند توصیه‌ها و متدهای طب سنتی ایرانی است.

توصیه پنجم: راهکارهای طب سنتی برای پیشگیری و درمان فشارخون بالا

طب سنتی ایرانی، هم راهکارهای ویژه‌ای برای پیشگیری و درمان فشارخون بالا ارائه کرده است. بیماری پرفشاری خون از دستۀ امراض امتلاییه در طب سنتی ایرانی است. معنای لغوی امتلا، «پُری و انباشتگی» و ازنظر طبی به معنی جمع شدن مواد زائد در بدن و نبود تناسب بین میزان مواد مصرفی با میزان خروج مواد مصرفی از بدن است؛ که علت آن موارد مختلفی مانند یبوست و … است. این تناسب نداشتن، معمولاً از پُرخوری، دَرهم‌خوری و رعایت نکردن ترتیب غذا (خوردن اغذیۀ غلیظ مثل ماکارونی پیش از اغذیۀ لطیف مثل سالاد کاهو) ایجاد می‌شود.

طبق نظر اطباء طب سنتی، بیماری پرفشاری خون به یکی از عضوهای بدن مرتبط است و اگر علت آن برطرف شود؛ در این صورت بیماری فشارخون بالا نیز به‌خودی‌خود برطرف می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، افزایش فشارخون ممکن است به دلیلِ گرفتگی عروق مغز، کبد، قلب، معده، کلیه و روده‌ها باشد. همچنین، بیماری‌هایی مثل دیابت، تیروئید هم ممکن است عامل بیماری پرفشاری خون باشد. اگر علت اصلی بیماری رفع شود، این بیماری، طبعاً درمان می‌شود.

ازاین‌رو بر آن شدیم از دکتر یزدیان (متخصص طب سنتی) در مورد درمان بیماری پرفشاری خون و ضربۀ فنی این غول سؤال کنیم و برای پرهیز از وقوع امتلاء در بدن و نوسانات فشارخون، راهکار‌های طب سنتی ایرانی را در ادامه خدمت شما ارائه دهیم:

توصیه‌های غذایی طب سنتی برای کاهش فشارخون

1. به همۀ افراد به‌ویژه افراد مبتلابه فشارخون بالا توصیه می‌شود وعدۀ ناهار را به‌تدریج کم و درنهایت حذف کنند؛ ولی وعدۀ شام را بایستی میل کنند و بهترین زمان، هنگام غروب است.
2. به حداقل رساندن مصرف نمک و هر مادۀ غذایی حاوی سدیم (مانند سوسیس، کالباس، برگرها، چیپس، پفک، کنسروها، سس‌ها، ماهی‌دودی، فست‌فودها، انواع قرص‌های گوشتی آماده، انواع ترشی شور، زیتون شور و..)
3. اجتناب از غذاهای پرچرب، دیرهضم و سرخ‌کردنی
4. اجتناب از مصرف غذاهای فرآوری شده (کالباس، سوسیس، سوپ و پلوهای کنسرو شده، پیتزا، چیپس، پفک و..)
5. مصرف غذاهای خام (مثل سبزی‌ها و میوه‌ها) قبل از غذاهای پخته
6. مصرف مواد غذایی حاوی منیزیم، کلسیم و پتاسیم منطبق بر طبع و مزاج شما (مانند انگور، پرتقال، انجیر، گوجه‌فرنگی، گریپ‌فروت، موز، آلو، زردآلو، کدو، سیب‌زمینی، سیر، غلات سبوس‌دار، دانه‌های دریایی، آجیل، شیر، اسفناج، کلم بروکلی، بادام‌زمینی، سیب‌زمینی و نان سبوس‌دار، شیر و لبنیات، دانه کنجد، سبزی‌ها و ماهی و..)
7. کاهش مصرف غذاهای حیوانی و جایگزنی با غذاهای گیاهی
8. پرهیز از مصرف زیاد گوشت قرمز (توصیه به مصرف 2 مرتبه در هفته می‌شود و گوشت گوسفندی مناسب‌تر است و گوشت بوقلمون بهتر از گوشت گوساله و گاو است)
9. جایگزینی گوشت سفید (مرغ خانگی، ماهی دریایی و ماهی آب سرد به‌شرط سرخ نشدن) با گوشت قرمز (مصرف ماهی برای گرم‌مزاج‌ها 1تا2بار در هفته – افراد سردمزاج همراه با سیر و خرما میل کنند و تا جای ممکن میگو نخورند)
10. نخوردن کله‌پاچه
11. استفاده از میوه‌های تازه و فصل و دوری از میوه‌های گلخانه‌ای و غذاهای فریز شده.
12. ننوشیدن چای، نسکافه، قهوه، نوشابه تا حد ممکن (جایگزنی با چای ترش)
13. پرهیز از نوشیدن آب یا مایعات دیگر، از نیم ساعت پیش از غذا، در حین غذا خوردن و 1 الی 2 ساعت بعد از صرف غذا
14. پرهیز از مصرف بیش‌ازحد قارچ ( مصرف زیاد قارچ باعث غلظت خون می‌شود)
15. عدم استفاده از ظرف‌های ملامینی، استیل، تفلون، آلومینیومی، یک‌بارمصرف و لعابی

هشدار: درمان فشارخون بالا از طریق طب سنتی می‌تواند به‌عنوان یک درمان مکمل استفاده شود. پیش از تغییر خودسرانۀ داروهای شیمیایی مصرفی و شروع به استفاده از درمان‌های طب سنتی و مصرف گیاهان دارویی با پزشک خود مشورت کنید. همچنین بدون مشورت وی، مصرف داروهای خود را سرخود قطع نکنید.
با توجه به محدودیت استفاده از دارو‌ها حتی تعدادی از دارو‌های گیاهی در زمان بارداری، دقت به هشدار فوق برای زنان باردار بسیار ضروری‌تر است.

گیاهان دارویی طب سنتی برای کاهش فشارخون

در طب سنتی ایرانی، گیاهان دارویی فرصت مناسبی را برای زندگی بهتر افراد مبتلابه پرفشاری خون فراهم کرده‌اند. از طرف دیگر، مصرف گیاهان دارویی بخصوص در مقادیر زیاد می‌تواند منجر به عوارض جانبی مخرب شده و یا با سایر داروهای مصرفی شما تداخل داشته باشند. ازاین‌رو، برای استفاده از این فرصت باید پیش از مصرف گیاهان دارویی با پزشکتان مشورت‌های لازم را انجام دهید.

بنابراین، تمامی  گیاهان دارویی فوق‌العاده بوده و دارای خواص و اثرات بسیار هستند، ولی این فوق‌العاده بودن به 3 شرط است که بدانیم این گیاهان دارویی برای  (1) چه کسانی، (2) در چه زمانی و  (3) به چه میزان باید مصرف شوند تا کارا و اثربخش باشند.

• تخم کتان
  • خوردن تخم کتان شما را در مقابل بیماری‌های قلبی عروقی ناشی از آترواسکلروز محافظت می‌کند، این امر مهم از طریق 3 مکانیسم انجام می‌شود: ١-کاهندۀ کلسترول سرم خون، ٢- افزایندۀ تحمل گلوکز ٣- خاصیت آنتی‌اکسیدانی
  • منبع غنی از اسیدهای چرب امگا 3 که کاهندۀ فشارخون است.
  • برخی از اغذیه دارای تخم کتان می‌باشند ولی دانۀ تازۀ تخم کتان مؤثرتر است که باید در فریزر نگهداری شود.
• سیر
  • برای همۀ افراد دارای فشارخون بالا، مصرف سیر خام توصیه می‌شود.
  • سیر پخته یا ترشی سیر اثر درمانی کمی دارد.
  • برای کاهش بوی سیر می‌توانید از عصاره سیر و لیموترش استفاده کنید
  • اگر تحمل مصرف سیر را ندارید، می‌توانید از قرص‌های مکمل دارای سیر بهره ببرید.
• ریحان
  • برگ‌های ریحان تازه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید (در سوپ، سالاد، سبزی‌خوردن و..)
  •  
• دارچین
  • ابتکار به خرج دهید و از دارچین در غذاهای مختلف بهره ببرید
  • بر مبنای تحقیقات جدید، افرادی که هم‌زمان مبتلابه دیابت و پرفشاری خون هستند، مصرف روزانۀ دارچین را در رژیم غذایی‌شان قرار دهند تا فشارخون آن‌ها کاهش یابد
• هل
  • مصرف روزانۀ هل (دانه یا پودر) بر اساس پژوهش‌های جدید پس از مصرف طی چند ماه بسیار مؤثر است (در خورش‌ها، سوپ، حلیم و..)
• زنجبیل
  • به انواع غذا، نوشیدنی‌ها و شیرینی‌جات اضافه کنید.
• زالزالک
  • در طب سنتی چینی، به‌عنوان داروی گیاهی جهت درمان پرفشاری خون بسیار توصیه‌شده است.
  • به‌صورت قرص، محلول، عصاره و دم‌نوش مصرف نمایید.
  • برای جلوگیری از تشکیل لختۀ خون نیز مناسب است.
• تخم کرفس
  • هزاران سال است در طب چینی، برای درمان پرفشاری خون مصرف کرفس و تخم کرفس توصیه‌شده است و توسط طب مدرن نیز این موضوع تا حد زیادی تأییدشده است.
  • علاوه بر تخم کرفس، می‌توانید گیاه کرفس را آب بگیرید و استفاده کنید.
• اسطوخودوس
  • روغن این گیاه و برگ‌هایش برای کاهش فشارخون مفید و مؤثر هستند و به شکل پخته‌شده نیز می‌توان استفاده نمود.
• دارسنا (گیاه پنجه گربه)
  • این گیاه بر اساس طب چینی و پژوهش‌های اخیر، برای درمان پرفشاری خون و مشکلات عصبی مؤثر است.
  • مکانیسم اثر این گیاه از طریق اثرگذاری بر کانال‌های کلسیمی سلول‌ها و درنتیجه کاهش فشارخون است.
  • مکمل این گیاه را از داروخانه تهیه نمایید.
• استویا
  • از استویا در آسیای شرقی به‌عنوان جوشانده و در امریکا به‌عنوان مکمل غذایی و در بعضی از کشورها به‌عنوان شیرین‌کنندۀ مصنوعی در محصولات دیابتی بهره می‌برند.
• انگشتانه (Digitalis purpurea)
  • گیاه انگشتانه دارای مکانیسمی اثربخش در مقابل فشارخون است.
  • محققین دانشگاه میشیگان دریافتند، «دیگوکسین»، عنصر مؤثر موجود در دیژیتال یا گیاه انگشتانه می‌تواند مکانیسم حفاظتی بدن را در برابر فشارخون و نارسایی قلبی بالا ببرد.

تغییر سبک زندگی بر اساس طب سنتی جهت کاهش فشارخون

• روزه از عوامل مهم پیشگیری و کاهنده فشارخون است.
• انجام حجامت به همه افراد و با مزاج‌های مختلف، تحت نظر متخصص طب سنتی توصیه می‌شود (به‌جز بعضی از افراد سرد و تر – بیشترین کاربرد حجامت برای بیماری‌های گرم و ناشی از غلبه خون در بدن بوده و بهتر است افراد دارای پرخونی که در معرض بیماری‌هایی مانند سکته و فشارخون هستند، حجامت انجام دهند)
• پیشگیری و درمان یبوست به‌عنوان یکی از دلایل مهم ایجادکنندۀ فشارخون بالا
• انجام پیاده‌روی تند، از بهترین ورزش‌ها برای کاهش فشارخون بالا است (متناسب با وزن، سن و شرایط شخص(
• انجام ورزش به‌طور منظم
• انجام منظم تمرین‌های ویژۀ مدیتیشن و ریلکسیشن مثل یوگا که هدف آن‌ها بهبود تمرکز و دوری از آشفتگی‌ها است
• تلاش مصرانه برای کاهش وزن در افراد چاق و افراد دارای چربی شکمی
• کلسیم بدن را افزایش دهید (توسط فعالیت بدنی مناسب، تابش آفتاب از پشت به بدن و استفاده از مکمل‌های طبیعی)
• صله‌رحم و داشتن ارتباط بیشتر با دوستان و آشنایان در کنترل فشارخون مؤثر است.
• برطرف نمودن سوء مزاج‌های کبد، کلیه، ریه، طحال و امعاء
• برطرف نمودن مشکلات ناشی از اعراض نفسانی (استرس و فشار‌های روحی و روانی)
• مالش ساق پاها و بادکش ساق پاها
• نکشیدن سیگار
• قطع مصرف مشروبات الکلی

آیا فقط نمک، شریک جرمِ قاتل خاموش است؟

 

نمک مصرفی روزانه بایستی به کمتر از ۶ گرم در روز کاهش یابد: که این مقدار نمک بین دو انگشت دست قرار می‌گیرد و همین مقدار نمک در نان، گوشت، شیر و سایر مواد غذایی که به‌صورت روزانه مصرف می‌شود؛ به‌طور نامحسوس موجود است و نیازی به دریافت مستقیم آن از طریق نمکدان نیست؛ درنتیجه، هنگام تهیۀ غذا گلپر، آویشن، کنجد، نعناع خشک، آب‌لیموی تازه و پیاز را جهت طعم دار نمودن غذا جایگزین نمک نمایید.

یک اشتباه رایج این است که فقط غذاهای شور را در بالا رفتن فشارخون مقصر می‌دانند؛ درحالی‌که زیاده‌روی در مصرف انواع شیرینی‌ها حتی شیرینی‌های طبیعی مانند خرما، شیرۀ خرما، توت خشک، انجیر خشک و اردۀ شیر در اشخاصی که مستعد فشارخون بالا می‌تواند باعث پرفشاری خون گردد.

بر طبق مطالعه‌ای جدید، اشخاصی که از رژیم غذایی سرشار از فروکتوز (یک نوع قند که به «قند میوه» مشهور است) پیروی می‌کنند، احتمال بیشتری دارد به پرفشاری خون مبتلا شوند.

همچنین بر مبنای مطالعه‌ای دیگر، میزان احتمال ابتلا به فشارخون بالا در اشخاصی که بیش از 74 گرم  فروکتوز در طول روز مصرف می‌کنند، نسبت به اشخاصی که مقادیر کمتری مصرف می‌کنند، بیشتر است.

توصیه طب سنتی ایرانی: افراد دچار امتلاء و پرخونی، به‌خصوص در فصل بهار، از مصرف بیش از حدّ شیرینی‌جات صنعتی و حتی شیرینی‌جات طبیعی پرهیز نموده (مانند ارده‌شیره، انجیر خشک، توت خشک، خرما و شیرۀ خرما ) و خوراکی‌هایی با مزۀ ترش ملایم طبیعی را جایگزین کنند (مانند آلوبخارا، تمر هندی،شربت عناب ،شربت سکنجبین و شربت آب‌لیمو).

با طب سنتی، به‌سرعت شاخ غول را بشکنید

به یاد داشته باشید، هرگز هیچ روش یا دارویی را خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف نکنید؛ چراکه کاهش فشارخون به‌طور غیرطبیعی ممکن است مخرب و حتی مرگ‌آور باشد. در برخی از شرایط نیاز است فشارخون بیمار را به‌سرعت کاهش دهیم؛ بنابراین از موارد ذیل می‌توان بهره برد:

• نوشیدن آب به مقدار زیاد و رفتن به دستشویی، ادرار کردن و سپس تکرار همین پروسه.
  مصرف آب اضافی باعث می‌شود کلیه‌ها مجبور به خارج کردن آب اضافی از بدن شوند که همراه با آب، نمک نیز از بدن خارج‌شده و فشارخون کاهش می‌یابد.
• مصرف چای ترش
• مصرف مخلوط آب‌غورۀ فاقد نمک همراه با آبِ لیموترش تازه
• مصرف مخلوط مقدار کمی سیر رنده شده باکمی آبِ لیموترش تازه
• مقدار کمی حنا را با آب‌غورۀ فاقد نمک مخلوط می‌کنیم و خمیر به‌دست‌آمده را به کف پای بیمار می‌گذاریم
• انجام حجامت
• ماساژ شانه‌ها
• تنفس عمیق در هوای تازه
• دور کردن استرس و عوامل استرس‌زا از بیمار مبتلابه پرفشاری خون
• حفظ آرامش و ایجاد آرامش (
• مصرف نکردن نمک و شکر و مواد خوراکی شور و شیرین

توصیه‌های طب سنتی برای تنظیم فشارخون در افراد سالم

• کاهش حجم غذای مصرفی در هر وعدۀ غذایی و پرهیز از مصرف زیاد اغذیۀ غلیظ مانند گوشت گاو، غذا‌های کنسروی، انواع سس‌ها، لازانیا و ماکارونی و …
• چنانچه فعالیت بدنی سنگین ندارید از اغذیۀ لطیف مانند گوشت مرغ، گوشت گوسفند، سالاد کاهو و … استفاده نمایید
• پرهیز از تداخل طعام (واردکردن غذای جدید قبل از پایان هضم غذای خورده شدۀ قبلی)
• دوری از سوء ترتیب در مصرف نمودن اغذیه (دوری از مصرف غذای غلیظ پیش از غذای لطیف(
• مصرف بیشتر میوه و سبزی‌ها
• دوری از خواب در زمان پر بودن شکم
• دوری از جماع در زمان پر بودن شکم
• انجام ورزش ملایم، منظم و معتدل
• عدم مصرف بی‌رویه و سرخود گیاهان و دم‌نوش‌های گیاهی (این امر ممکن است باعث عوارض جبران نشدنی در نوسان‌های فشارخون شود؛ پس بهتر است در مصرف این موارد، حد اعتدال را رعایت نموده و از دکتر متخصص طب سنتی مشاوره بگیرید)
• سیگار نکشیدن و مصرف نکردن الکل

توصیه‌هایی برای مادران باردار با فشارخون بالا

 

در دوران بارداری عوامل خطرساز رایج مثل چاقی و فشارخون بالا وجود دارند؛ که طبق توصیه‌های بالا قابل‌کنترل هستند. هرچند افزایش وزن در دوران بارداری در یک محدودۀ طبیعی، غیرقابل‌اجتناب و نرمال است. اما کنترل فشارخون بسیار حائز اهمیت است.

• گیاهان دارویی مثل چای اولانگ، زنجبیل و بلوبری که دارای آنتی‌اکسیدان هستند، کمک‌کننده هستند.
• پیش از مصرف هرگونه دارو، گیاه دارویی و مکمل با پزشک متخصص مشورت نمایید.
• خواب کافی داشته باشید (6 تا 8 ساعت در روز)
• انجام پیاده‌روی و ورزش‌های غیر هوازی و سبک مثل یوگا، شنا و..
• نداشتن استرس و عصبی نشدن
• به حداقل رساندن مصرف نمک

 

 

برگرفته از dryazdian.com