اساس فعالیت های حیاتی هر موجود زنده ای، بر تغییرات ترکیبات شیمیایی پروتوپلاسم استوار است. بیشتر فعل و انفعالاتی که برای انجام این امر در داخل سلول ها صورت می گیرد، اگزوترمیک بوده و با تولید حرارت توام می باشد. پس هر قدر فعالیت حیاتی یک فرد بیشتر باشد، تولید حرارت در بدنش بیشتر و هر قدر فعالیت کمتر باشد، میزان حرارتی که تولید می کند کمتر خواهد بود.
در مورد حرارت بدن جاندار، باید به دو عامل توجه داشت:
در انسان و حیوانات خون گرم، درجه حرارت بدن ثابت بوده و تغییرات حرارت خارجی، تاثیری در درجه حرارت بدن آنها ندارد، هر گاه درجه حرارت محیط بالا یا پائین برود، عوامل تنظیم کننده ای که در بدن این جانداران وجود دارد، دمای بدن را در حالت ثابت نگاه می دارد. با این حال به طوری که خواهیم دید، درجه حرارت بدن حیوانات خون گرم در شرایط گوناگون کاملاً ثابت نمانده و تحت تاثیر بعضی عوامل گرم یا سرد کننده قدری بالا و پایین می شود.
غدد مترشح داخلی در تولید حرارت کلی بدن و افزایش و کاهش درجه حرارت مرکزی دخالت دارند، این دخالت یا بصورت مستقیم و تحت تاثیر بعضی هورمون ها، بر مراکز عصبی تنظیم کننده حرارت بدن اثر می گزارند و یا بطور غیر مستقیم، از راه دخالت در متابولیسم های مختلف و انقباضات عضلانی انجام می گیرد.
از نتایج تحقیقات دانشمندان چنین بر می آید که فعالیت بعضی از غدد مترشح داخلی، خصوصا تیروئید، هیپوفیز و سورنال، باعث شدت احتراق مواد غذایی و به عبارت دیگر سرعت اکسیداسیونهای سلولی و در نتیجه افزایش حرارت کلی بدن شده و به این ترتیب درجه حرارت بدن بالا می رود. عکس این عمل نیز باعث کندی سوخت و ساز و کاهش تولید حرارت و در نتیجه کاهش درجه حرارت بدن می شود.
طبق نوشته های سزاری، اعمال مختلف غدد مترشح داخلی تحت تاثیر عوامل گوناگون غالبا تحریک و یا متوقف می گردد. از اینجا می توان پی برد که اختلال تولید حرارت و افزایش یا کاهش درجه حرارت بدن در بین افراد بشر تا چه اندازه زیاد است، از طرف دیگر این اختلال تولید حرارت (افزایش و کاهش درجه حرارت) ایجاد اختلالات گوناگون در اعضاء بدن نموده و می تواند انواع بیماریها را بوجود آورد.
پزشک برای تشخیص دقیق این اختلالات باید قبل از هر چیز، میزان حداقل حرارت تولیدی هر فرد را که نمودار کاملی از فعالیت حیاتی و شخصیت فردی خاص اوست و به نام متابولیسم باز آل معروف می باشد بدست آورد.
متابولیسم بازال مربوط به کار غده تیروئید است حال اگر فرد، متابولیسم بازال بالاتر از حد طبیعی داشته باشد آن را گرم مزاج و اگر متابولیسم بازال پایین داشته باشد، سرد مزاج و حد وسط آن را مزاج معتدل گویند. هر غذا یا دارو یا هر واکنشی که باعث بالارفتن کار غده تیروئید شود آن را گرم و اگر باعث کاهش فعالیت غده تیروئید شود، آن را سرد می کند.
متابولیسم باز آل جزء مشخصات اصلی هر فرد بوده که نقش اصلی را در تعریف انواع مزاج های افراد ایفا می کند و مقدار آن در اشخاص مختلف کمی فرق می کند، به طوری که اگر متابولیسم باز آل صد شخص سالم و طبیعی را اندازه گیری نماییم، خواهیم دید که در حدود ده درصد با یکدیگر اختلاف دارند. بالا بودن آن دلیل بر افزایش و پائین بودن آن علامت کاهش سوخت و ساز بدن می باشد.
علت اختلاف متابولیسم باز آل در اشخاص، فعالیت غده تیروئید، هیپوفیز و سورنال آنها است که اندکی کمتر یا بیشتر از میزان طبیعی کار می کند. بطوری که می دانیم، بندرت کسانی یافت می شوند که کلیه غدد مترشح داخلی آنها هماهنگ و متعادل با یکدیگر کار کنند.
معمولا در هر فرد غلبه عمل و فعالیت یک یا چند غده مشاهده می شود؛ اما تا وقتی که این غلبه عمل، جزوی و ناچیز باشد، نتیجه اش همان اختلاف ده درصد متابولیسم باز آل در اشخاص بوده و اختلالی در اعضاء و دستگاه های بدن پیدا نمی شود. اگر این اختلاف بیشتر و غلبه عمل بعضی از غدد شدیدتر شود، اختلالاتی کم و بیش شدید عارض می گردد.
کسانی که غدد فوق الذکر و خصوصا غده تیروئید در آنها زیادتر از عادی کار کند، متابولیسم باز آلشان زیادتر از حد طبیعی و اشخاصی که این غدد و خصوصا غده تیروئید در آنها کمتر از میزان عادی فعالیت نماید متابولیسم باز آلشان کمتر از حد طبیعی خواهد بود. چون متابولیسم باز آل نماینده شدت سوخت و ساز بدن، (شدت اکسیداسیونهای سلولی) است، بنابراین کسانی که متابولیسم باز آل در آنها و زیادتر از میزان طبیعی است، بدن آنها در واحد زمان حرارت بیشتری تولید کرده و در نتیجه درجه حرارت بدن آنها اندکی بیش از سایر اشخاص خواهد بود.
در هیپر تیروئیدیسم شدید دیده شده است که درجه حرارت بدن به 38 و گاهی به 39 درجه سانتیگراد و حتی بیشتر هم می رسد، بدون این که تب عفونی در کار باشد. اگر دست به بدن این قبیل اشخاص بزنیم، گرمای زیادی از اندازه طبیعی احسانی خواهیم کرد؛ مثلا اگر بدن کودک خردسالی را لمس نمائيم، بطور محسوسی گرمتر بودن او را نسبت به اشخاص بزرگسال و خصوصا کسانی که در سن كهولت و پیری هستند احساس می کنیم، زیرا متابولیسم باز آل در کودکان بیشتر است
به نسبتی که سن بالا می رود متابولیسم باز آل کم می شود. همچنین اگر گنجشکی را بدست بگیریم حرارت فوق‌العاده بدن آن را بخوبی احساس خواهیم کرد؛ زیرا متابولیسم باز آل در گنجشک به مراتب بیش از پستانداران و دیگر پرندگان می باشد.
در کسانی که نارسایی تیروئید یا نارسایی هیپوفیز یا سورنال دارند، شدت سوخت و ساز بدن آنها کمتر و سرعت اکسیداسیون های سلولی آنها آرام تر بوده، متابولیسم باز آلشان نیز کمتر از عادی است. به این جهت اگر بدن این قبیل اشخاص را لمس کنیم، احساس سردی خواهیم کرد. از آنچه ذکر شده، بطور اجمال آثار حیاتی حرارت در بدن انسان و لزوم شناسایی حداقل حرارت تولید شده که به نام متابولیسم باز آل موسوم است، معلوم گردید.
اکنون حساسیت پزشکان قدیم را در اهمیت دادن به حرارت، در اعمال حیاتی بدن را به خوبی متوجه می شویم. مخصوصا به اینکه آنها به مفهوم متابولیسم باز آل ولی با نام گرمی و سردی مزاج (انواع مزاج) کاملاً پی برده بودند و کسانی که متابولیسم باز آل در آنان بیش از حد طبیعی بوده، صاحب مزاج گرم و کسانی را که متابولیسم باز آل آنان کمتر از میزان عادی بوده، دارای مزاج سرد و افرادی که متابولیسم باز آلشان در حد متوسط بود، معتدل المزاج می نامیدند.
علائمی که قدما برای مزاج های گرم و سرد و در کل انواع مزاج ها ذکر کرده بودند و به تفصيل هر چه تمام در کتب طب قدیم دیده می شود، کاملاً با علائمی که امروزه در کتاب ها برای شدت و ضعف عمل غده تیروئید، هیپوفیز، سورنال و بیضه ذکر شده و شدت عمل همه این غدد باعث افزایش و ضعف عمل آنها سبب کاهش متابولیسم بازآل می شود، مطابقت دارد.
بیماری های زیادی در طب سنتی نسبت به انواع مزاج ها مطرح شده است. تمامی علامت های پرکاری تیروئید در بیماری میکسدم به صورت بارز وجود دارد که تشخیص آن فوق‌العاده آسان است. متأسفانه اشکال ناقص کم کاری های خفیف تیروئید به سادگی قابل تشخیص نیستند. تشخیص این کم کاری ها با دقت نظر کافی و از عهده طبیب حاذق بر می آید. در مورد گواتر برون چشمی یا بیماری بازد و که در اثر پرکاری تیروئید بروز می کند نیز همین مورد صادق است.
آمار مبتلایان به بیماری کم کاری خفیف در مقایسه با میکسدم و بیماری بازدو خیلی زیاد است؛ مثلا در یک شهر دویست هزار نفری، در برابر ده ها مورد میکسدم، مسلما ده ها هزار نفر مبتلا به کم کاری خفیف تیروئید وجود دارد که معمولا تشخیص داده نشده و گاهی به حساب بیماری های دیگر گذاشته می شود.
هنوز علم غدد، چون بسیاری از علوم به کمال خود نرسیده است. تشخیص یک روماتیسم مزمن که متناوبا بیمار را آزار می دهد و منحصرا از کم کاری خفیف تیروئید می باشد، فقط توسط آزمایش های دقیق و دقت نظر یک پزشک حاذق امکان پذیر است.
برای اینکه معیاری در این زمینه بدست آوریم و معلوم شود که هزاران بیمار مبتلا به ناراحتی های گوناگون و اختلالات و علایم مرضی خفیف یا شدید در اجتماعات کنونی یافت می شود که تشخیص کم کاری خفیف تیروئید. داده نشده به شرح علایم این کم کاری ها که در کتب علم غدد امروزی درج شده است، می پردازیم.
این بیماران معمولا چهره ای رنگ پریده دارند (شبیه به رنگ موم) و پلکهای آنها سنگین و متورم است، خصوصا صبح ها؛ بی حالی و سستی بدن داشته و فشار خون شریانی آنها کم است؛ از کارهای بدنی زود خسته می شوند، بمحض حرکات شدید تنگی نفس پیدا می کنند؛ اختلاج در پاهای آنها زیاد دیده می شود؛ پوست این افراد خشک و گاهی به بعضی بیماری های جلدی از قبیل اگزما، ایکتیوز، پسوریازیس و کهیر مبتلا می گردند؛ از سرمای هوا ناراحت هستند و دست و پای آنها در موقع سردی هوا زود کرخ و بی حس می شود؛ معمولا بی اشتهایی دارند که با یبوست شدید توام است؛ ذهن آنان کند و فهم شان کم است؛ دردهای مبهم و مکرر مفصلی و عضلانی دارند؛ صبح ها غالبا از سردرد شکایت می نمایند و بالاخره گروهی از حالات روماتیسم مزمن و صداع شقی (میگرن) و آسم را باید در ردیف این کم کاری ها محسوب داشت.
آیا تعداد کسانی که در اجتماعات کنونی به این اختلالات و ناراحتیها دچارند، کم است؟ باید سوال کرد که این بیماران را که باید و در حقیقت نیمه بیمار نامید، امروزه چگونه درمان می شوند؟
برگرفته از kabanmag و طب سنتی اثر دکتر جواد کرمعلی. درمان بیماری ها با طب سنتی اثر دکتر مسعود بلاغت نیا
تمامی حقوق این سایت متعلق به درمانگاه تخصصی پوست و مو اکسیر می باشد . Copyright © 2018
